Spis treści
David Rockefeller był więcej niż tylko bankierem czy filantropem.
Był symbolem epoki korporacyjnego globalizmu – człowiekiem, który przez ponad siedem dekad łączył świat finansów, polityki i ideologii w spójną strukturę władzy transnarodowej.
Jako prezes Chase Manhattan Bank, współzałożyciel Komisji Trójstronnej i kluczowa postać w Radzie Stosunków Zagranicznych oraz Grupie Bilderberg, Rockefeller zbudował architekturę współczesnego kapitalizmu korporacyjnego, w której granice między państwem a korporacją, między demokracją a technokracją, zostały rozmyte na rzecz globalnej oligarchii finansowej.
Jego życie i działalność stanowią studium przypadku tego, jak ideologia filantropii, otwartości i integracji globalnej może służyć umacnianiu władzy kapitału i osłabianiu suwerenności narodowej.
Pochodzenie z dynastii przemysłowej
David Rockefeller urodził się 12 czerwca 1915 roku w Nowym Jorku jako najmłodszy syn Johna D. Rockefellera Jr. i wnuk Johna D. Rockefellera Sr., założyciela Standard Oil – największego monopolu naftowego w historii Stanów Zjednoczonych.
Standard Oil, założona w 1870 roku, kontrolowała niemal całą amerykańską produkcję i dystrybucję ropy naftowej do momentu jej rozbiciu przez Sąd Najwyższy w 1911 roku na podstawie ustawy antymonopolowej Shermana.
Rozpad Standard Oil na 34 odrębne podmioty nie oznaczał jednak utraty bogactwa rodziny Rockefellera – wręcz przeciwnie.
John D. Rockefeller Sr. zachował udziały w większości nowo utworzonych firm, które z czasem stały się gigantami takimi jak ExxonMobil, Chevron i ConocoPhillips.
Wartość jego majątku wzrosła dramatycznie po rozbiciu monopolu, czyniąc go najbogatszym człowiekiem swoich czasów.
Ten majątek został odziedziczony przez kolejne pokolenia rodziny, w tym przez Davida, który od najmłodszych lat wychowywany był w przekonaniu o szczególnej odpowiedzialności elit wobec świata.
Rodzina Rockefellera nie ograniczała się do przemysłu naftowego – reinwestowała dywidendy w koleje, banki, przemysł stalowy, gazowy i elektryczny, tworząc rozległą sieć kontroli nad kluczowymi sektorami amerykańskiej gospodarki.
Edukacja i kształtowanie światopoglądu
David Rockefeller otrzymał wykształcenie w najbardziej prestiżowych instytucjach akademickich świata.
Studiował ekonomię na Uniwersytecie Harvarda, gdzie uzyskał tytuł licencjata w 1936 roku.
Następnie kontynuował naukę na London School of Economics, gdzie miał okazję obserwować europejską perspektywę na globalne procesy gospodarcze.
W 1940 roku obronił doktorat z ekonomii na Uniwersytecie w Chicago, pisząc rozprawę pod kierunkiem Josepha Schumpetera – jednego z najważniejszych ekonomistów XX wieku.
Okres studiów przypadł na Wielki Kryzys i narastanie napięć geopolitycznych w przeddzień II wojny światowej – doświadczenia, które ukształtowały jego przekonanie o konieczności międzynarodowej współpracy gospodarczej i politycznej.
Podczas II wojny światowej Rockefeller służył w US Army Intelligence w północnej Afryce i Francji, gdzie zdobył doświadczenie w wywiadzie wojskowym i międzynarodowych operacjach strategicznych.
Ta służba wojskowa dała mu globalna perspektywę i kontakty, które wykorzystał w późniejszej karierze bankowej.
Kariera w Chase Manhattan Bank
W 1946 roku, zaraz po zakończeniu wojny, David Rockefeller dołączył do Chase National Bank – instytucji od dawna powiązanej z rodziną.
Przewodniczącym banku był wówczas jego wuj, Winthrop W. Aldrich.
Chase Bank był przede wszystkim bankiem hurtowym, obsługującym inne prominentne instytucje finansowe i wielkie korporacje takie jak General Electric, która dzierżawiła kluczową przestrzeń w Rockefeller Center.
Bank był ściśle związany z przemysłem naftowym, utrzymując długoletnie powiązania z firmami będącymi następcami Standard Oil, zwłaszcza ExxonMobil.
Rockefeller rozpoczynał jako zastępca kierownika w dziale zagranicznym, gdzie finansował międzynarodowy handel surowcami takimi jak kawa, cukier i metale.
Ta pozycja utrzymywała relacje z ponad 1000 bankami korespondentami na całym świecie.
W 1960 roku został prezesem banku, a w latach 1969-1980 pełnił funkcję zarówno przewodniczącego zarządu, jak i dyrektora generalnego Chase Manhattan (nazwa przyjęta po fuzji w 1955 roku).
Pod jego przywództwem Chase rozprzestrzenił się międzynarodowo i stał się centralnym elementem światowego systemu finansowego dzięki swojej globalnej sieci banków korespondentów, największej na świecie.
W 1973 roku Chase ustanowił pierwszy oddział amerykańskiego banku w Moskwie, w ówczesnym Związku Radzieckim.
W tym samym roku Rockefeller pojechał do Chin, w wyniku czego jego bank stał się pierwszym bankiem korespondencyjnym Narodowego Banku Chin w USA.
Ekspansja międzynarodowa i kontrowersje
Kadencja Rockefellera jako CEO Chase Manhattan była okresem intensywnej ekspansji międzynarodowej, ale również poważnych kontrowersji.
Badanie z 1979 roku pt. „The Significance of Bank Control over Large Corporations” wykazało, że „kontrolowany przez Rockefellera Chase Manhattan Bank znajduje się na szczycie listy, kontrolując 16 firm”.
Rockefeller był krytykowany za spędzanie nadmiernej ilości czasu za granicą, a pod jego przewodnictwem bank miał więcej złych kredytów niż jakakolwiek inna duża instytucja bankowa.
Chase posiadał więcej papierów wartościowych miasta Nowy Jork w połowie lat 70., kiedy miasto było bliskie bankructwa.
W 1974 roku wybuchł skandal, gdy audyt wykazał, że straty z handlu obligacjami były zaniżane.
W 1975 roku bank został oznaczony jako „bank problemowy” przez Rezerwę Federalną.
Od 1974 do 1976 roku zyski Chase spadły o 36 procent, podczas gdy zyski największych rywali wzrosły o 12 do 31 procent.
Jednak między 1976 a 1980 rokiem zyski banku więcej niż podwoiły się, znacznie przewyższając Citibank w zwrocie z aktywów.
Do 1981 roku finanse banku zostały przywrócone do pełnego zdrowia.
Rada Stosunków Zagranicznych – kształtowanie polityki zagranicznej USA
Rada Stosunków Zagranicznych (Council on Foreign Relations, CFR) została założona w 1921 roku jako think tank zajmujący się polityką zagraniczną Stanów Zjednoczonych.
Pod koniec lat 30. Fundacja Forda i Fundacja Rockefellera zaczęły finansowo wspierać Radę.
W 1938 roku utworzono różne Komitety ds. Stosunków Zagranicznych na terenie całego kraju, finansowane z grantu Carnegie Corporation.
Te lokalne komitety służyły do wpływania na lokalnych liderów i kształtowania opinii publicznej w celu budowania poparcia dla polityki Rady, a także działały jako „użyteczne posterunki nasłuchowe”, przez które Rada i rząd USA mogli „wyczuwać nastroje kraju”.
Podczas II wojny światowej Rada osiągnęła znacznie większą prominencję w rządzie i Departamencie Stanu, kiedy ustanowiła ściśle poufne War and Peace Studies, finansowane w całości przez Fundację Rockefellera.
Tajność otaczająca tę grupę była taka, że członkowie Rady, którzy nie byli zaangażowani w jej obrady, byli całkowicie nieświadomi istnienia grupy studyjnej.
CFR ostatecznie wyprodukował 682 memoranda dla Departamentu Stanu, które były oznaczone jako tajne i rozesłane między odpowiednie departamenty rządowe.
David Rockefeller był aktywnym członkiem CFR przez całe swoje dorosłe życie, a jego wpływ na organizację był ogromny.
Rada stała się de facto mechanizmem, przez który elity finansowe i korporacyjne mogły kształtować amerykańską politykę zagraniczną zgodnie ze swoimi interesami gospodarczymi.
Komisja Trójstronna – instytucjonalizacja globalizmu
W 1973 roku David Rockefeller założył Komisję Trójstronną (Trilateral Commission) – organizację pozarządową mającą na celu wspieranie bliższej współpracy między Japonią, Europą Zachodnią i Ameryką Północną.
Inspiracją dla Rockefellera były pisma Zbigniewa Brzezińskiego, który w swojej książce z 1970 roku Between Two Ages: America’s Role in the Technetronic Era opisał wizję „prywatnej organizacji, której głównym celem byłoby wykorzystanie najlepszych umysłów świata do rozwiązywania problemów przyszłości”.
Według tego planu taka organizacja mogłaby zarządzać sprawami międzynarodowymi bardziej efektywnie niż suwerenne narody.
Na spotkaniu organizacyjnym w Pocantico Hills, New York (w rezydencji Rockefellerów) w dniach 23-24 lipca 1972 roku, Rockefeller i Brzezinski przedstawili plan „wysokiego szczebla rady konsultacyjnej ds. globalnej współpracy”.
Pierwszym dyrektorem Komisji (1973-1976) był właśnie Zbigniew Brzezinski, który później został doradcą ds. bezpieczeństwa narodowego prezydenta Jimmy’ego Cartera.
Komisja popiera wsparcie dla przedsiębiorczości prywatnej, wolności gospodarczej i silniejszego zbiorowego zarządzania globalnymi problemami.
Agendy Komisji Trójstronnej są zsynchronizowane z agendami szczytów Grupy Siedmiu (G7) między przywódcami największych gospodarek świata.
Członkowie zajmowali kluczowe stanowiska w administracjach USA i rządach innych krajów członkowskich.
Grupa Bilderberg – tajne spotkania globalnych elit
Grupa Bilderberg to coroczne, pozaprotokołowe forum założone w 1954 roku w celu wspierania dialogu między Europą a Ameryką Północną.
Agenda grupy, pierwotnie mająca na celu zapobieżenie kolejnej wojnie światowej, jest obecnie definiowana jako wzmacnianie konsensusu wokół wolnorynkowego zachodniego kapitalizmu i jego interesów na całym świecie.
Uczestnicy – między 120 a 150 osób – obejmują liderów politycznych, ekspertów, kapitanów przemysłu, finansów i akademii.
Uczestnicy są uprawnieni do wykorzystywania informacji zdobytych na spotkaniach, ale nie mogą ich przypisywać nazwanym mówcom – układ zwany Zasadą Chatham House, który klub twierdzi, ma zachęcać do szczerych debat przy zachowaniu prywatności.
David Rockefeller uczestniczył w corocznych spotkaniach Bilderberg od ich początków w 1954 roku.
Był jednym z głównych promotorów utworzenia American Friends of Bilderberg Inc., której celem jest organizowanie i sponsorowanie udziału Amerykanów w konferencjach.
W 1976 roku Grupa Bilderberg stanęła w obliczu skandalu, który niemal doprowadził do jej upadku, gdy Książę Bernhard z Holandii został oskarżony o przyjmowanie łapówek od Lockheed.
Rockefeller pisał w swoich pamiętnikach o tym kryzysie, który zagroził przyszłości organizacji.
Powiązania z ONZ, MFW i Bankiem Światowym
Wpływ Rockefellera rozciągał się również na międzynarodowe instytucje finansowe takie jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) i Bank Światowy.
Fundacja Rockefellera współorganizowała spotkania ministerialne podczas Corocznych Spotkań MFW i Banku Światowego, angażując się w dyskusje na temat reform globalnej architektury finansowej, zadłużenia i finansowania klimatu.
Fundacja Rockefellera odegrała również kluczową rolę w kształtowaniu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
W latach 40. i 50. Fundacja intensywnie lobbowała za wsparciem USA dla WHO, a jej wpływ na organizację był tak znaczący, że wybór Dr. Marcolino Candau na dyrektora generalnego WHO w 1953 roku był postrzegany jako pieczęć Fundacji Rockefellera na WHO.
Nelson Rockefeller (brat Davida) był regularnie zapraszany na krajowe konferencje dotyczące światowego zdrowia, a obecność członka rodziny Rockefellera była uważana za niezbędną dla legitymizacji tych wydarzeń.
Filozofia globalizmu – świat zarządzany przez ekspertów
David Rockefeller był przekonany, że świat powinien być zarządzany przez sieć ekspertów i korporacji ponad państwami.
W swoich pamiętnikach napisał:
„Przez ponad stulecie ideologiczni ekstremiści z obu końców spektrum politycznego wykorzystywali dobrze nagłośnione wydarzenia… aby zaatakować rodzinę Rockefeller za nadmierny wpływ, jaki wywieramy na amerykańskie i światowe instytucje polityczne i gospodarcze. Niektórzy wierzą nawet, że jesteśmy częścią tajnej kabały pracującej przeciwko najlepszym interesom Stanów Zjednoczonych, charakteryzując moją rodzinę i mnie jako 'internacjonalistów’ i oskarżając nas o spisek z innymi na całym świecie w celu zbudowania bardziej zintegrowanej globalnej struktury politycznej i gospodarczej – jednego świata, jeśli wolicie. Jeśli to jest oskarżenie, stoję winny i jestem z tego dumny„.
Ten fragment, często cytowany jako przyznanie się do dążenia do rządu światowego, ujawnia fundamentalną filozofię Rockefellera: przekonanie, że globalna integracja polityczna i gospodarcza jest nie tylko nieunikniona, ale również pożądana.
Rockefeller uważał, że suwerenne państwa narodowe są przestarzałe i nieefektywne w obliczu globalnych wyzwań gospodarczych.
W jego wizji, instytucje transnarodowe – banki, korporacje, fundacje, organizacje międzynarodowe – powinny współpracować w celu zarządzania światem w sposób bardziej racjonalny i efektywny niż demokratyczne rządy, które są ograniczone przez narodowe interesy i popularne nastroje.
Filantropia jako narzędzie władzy
David Rockefeller był jednym z najbardziej hojnych filantropów swoich czasów, przekazując ponad 2 miliardy dolarów na cele charytatywne przez całe swoje życie.
Wspierał szkolnictwo wyższe, sztukę, medycynę, ochronę środowiska i rozwój międzynarodowy.
Jednak krytycy zwracają uwagę, że filantropia korporacyjna i dynastyczna legitymizuje władzę korporacyjną, tworząc iluzję, że korporacje pracują na rzecz walki z problemami społecznymi, podczas gdy w rzeczywistości umacniają swoje struktury władzy.
Historia kontrowersji wokół darów Rockefellera sięga już początku XX wieku.
W 1905 roku John D. Rockefeller Sr. zaoferował 100 000 dolarów (równowartość około 3,5 miliona dzisiaj) American Board of Commissioners for Foreign Missions.
Pastor Washington Gladden, zwolennik progresywnego chrześcijaństwa, zażądał zwrotu darowizny, argumentując, że żaden dar, bez względu na to, jak duży, nie może „zrekompensować obniżenia ideałów i zamazania sumień” wymaganych do jego przyjęcia.
Gladden przebijał się przez iluzję sprawiedliwości stworzoną przez filantropię korporacyjną, zauważając, że dobre owoce nie mogą pochodzić ze zgniłego drzewa i wzywając zarząd, aby wywierał presję na korporacje, by czyniły dobro w ramach swojej działalności biznesowej, a nie tylko wtedy, gdy chcą.
Debata ta reprezentuje długą historię napięcia między filantropią korporacyjną, praktykami korporacyjnymi a dobrem społecznym.
W przypadku Davida Rockefellera filantropia służyła nie tylko jako sposób na oddanie bogactwa, ale również jako narzędzie budowania wpływu i sieci kontaktów, które wzmacniały jego pozycję w globalnych strukturach władzy.
David Rockefeller Fund, założony przez jego wnuka Davida Kaisera, kontynuuje tradycję rodzinną, ale także podejmuje krytyczną refleksję nad źródłami bogactwa rodziny.
W 2016 roku Kaiser wystąpił przeciwko ExxonMobil, krytykując źródło majątku rodziny i używając nazwy oraz sieci rodziny do tego celu.
Fundacja przeprowadziła deinwestycję z paliw kopalnych, uznając odpowiedzialność rodziny za zmiany klimatyczne.
Skutki wpływu Rockefellera – koncentracja bogactwa i utrata suwerenności
Rzeczywiste skutki działalności Davida Rockefellera i instytucji, które współtworzył, są dalekie od oficjalnej narracji o postępie i prosperity.
Rozwój międzynarodowych struktur finansowych pod jego wpływem doprowadził do bezprecedensowej koncentracji bogactwa i władzy w rękach globalnych elit.
Po kryzysie zadłużeniowym lat 80., który doprowadził do ruiny finansowej Ameryki Łacińskiej i innych obszarów rozwijających się, Rockefeller wraz z innymi bankierami stworzył programy oszczędnościowe, aby „rozwiązać” kryzys zadłużenia podczas spotkań International Monetary Conference, prowokując nierówności, które trwają do dziś.
Dzięki „siatce bezpieczeństwa” dogodnie ustanowionej lata wcześniej, Chase uniknął ekonomicznych konsekwencji swoich przestępczych działań.
Rockefeller wspierał również krwawe i bezwzględne dyktatury szacha Iranu i Augusto Pinocheta w Chile, a także popierał izraelski apartheid.
Te powiązania z represyjnymi reżimami ujawniają, że priorytety Rockefellera nie były związane z prawami człowieka czy demokracją, ale z ochroną interesów gospodarczych amerykańskiego kapitału.
Wzrost potęgi korporacji nastąpił kosztem osłabienia suwerenności państw narodowych.
Instytucje takie jak MFW i Bank Światowy, w których wpływ Rockefellera był znaczący, narzucały polityki strukturalnego dostosowania, które zmuszały kraje do prywatyzacji publicznych usług, liberalizacji rynków i cięcia wydatków społecznych.
Te polityki pogłębiły ubóstwo i nierówności w krajach rozwijających się, jednocześnie otwierając nowe rynki dla zachodnich korporacji.
Narracja o dobroczynności vs. rzeczywistość systemu ekonomicznego
Oficjalna narracja o Davidzie Rockefellerze przedstawia go jako filantropa, wizjonera i budowniczego mostów między narodami.
W nekrologu napisanym przez Jamie Dimona, CEO JPMorgan Chase, czytamy, że Rockefeller pozostawił „niezatarte, pozytywne ślady na naszym świecie jako lider w filantropii, sztuce, biznesie i sprawach globalnych”.
Jednak ta narracja pomija fundamentalną sprzeczność: system ekonomiczny, który Rockefeller pomógł zbudować, jest systemem, w którym władza przesunęła się z rządów demokratycznych ku bankom i fundacjom.
W tym systemie decyzje o globalnych priorytetach gospodarczych, polityce monetarnej, regulacjach finansowych i handlu międzynarodowym są podejmowane przez niewybierane elity w Davos, Bilderberg, Komisji Trójstronnej i CFR – nie przez parlamenty i wyborców.
Rockefeller nie był autokratą ani tyranem – był architektem systemu, w którym demokracja stała się fasadą, a rzeczywista władza jest sprawowana przez transnarodowe sieci kapitału.
To nie jest teoria spiskowa – to rzeczywistość potwierdzona przez samego Rockefellera w jego pamiętnikach, gdzie otwarcie przyznał się do dążenia do „bardziej zintegrowanej globalnej struktury politycznej i gospodarczej”.
Dziedzictwo Rockefellera – filantrop czy budowniczy finansowego imperium?
David Rockefeller zmarł 20 marca 2017 roku w wieku 101 lat, pozostawiając po sobie dziedzictwo, które nadal kształtuje współczesny świat.
Pytanie, które musimy sobie zadać, brzmi: czy był filantropem i wizjonerem nowoczesnego świata, czy raczej budowniczym systemu, w którym demokracja została podporządkowana finansom?
Odpowiedź nie jest jednoznaczna, ale fakty mówią same za siebie.
Rockefeller niewątpliwie przyczynił się do rozwoju międzynarodowej współpracy gospodarczej i wspierał liczne instytucje edukacyjne, kulturalne i naukowe.
Jednak jego działalność również doprowadziła do koncentracji władzy w rękach globalnych elit finansowych, osłabienia suwerenności narodowej i pogłębienia nierówności społecznych.
Instytucje, które współtworzył – CFR, Komisja Trójstronna, Grupa Bilderberg – funkcjonują jako mechanizmy, przez które interesy korporacyjne i finansowe są przekształcane w polityki narodowe i międzynarodowe, omijając demokratyczne procesy.
W swoich pamiętnikach Rockefeller przyznał się do dążenia do „jednego świata” zarządzanego przez zintegrowaną globalną strukturę polityczną i gospodarczą.
Ta wizja została w dużej mierze zrealizowana – żyjemy w świecie, w którym międzynarodowe banki, korporacje i fundacje mają większy wpływ na politykę globalną niż większość rządów.
Czy to jest postęp, czy utrata demokratycznej podmiotowości społeczeństw? Czy globalizacja pod kierunkiem elit finansowych służy ogólnemu dobru, czy raczej umacnia struktury władzy, które działają w interesie nielicznych?
Historia Davida Rockefellera zmusza nas do konfrontacji z tymi pytaniami i do krytycznej oceny systemu, w którym żyjemy – systemu, którego był jednym z głównych architektów.