Spis treści
Dwa wydarzenia, które miały miejsce w ciągu 24 godzin w rafineriach na terenie Europy Środkowej, wywołały falę spekulacji o charakterze geopolitycznym.
W poniedziałek 20 października 2025 roku najpierw w Rumunii, a następnie na Węgrzech doszło do eksplozji i pożarów w zakładach przetwarzających rosyjską ropę naftową, co natychmiast sprowokowało pytania o możliwy sabotaż.
Chronologia zdarzeń
Pierwsza eksplozja nastąpiła około południa w rafinerii Petrotel-Lukoil w Ploiești w południowej Rumunii. Zakład należący do rosyjskiego koncernu Lukoil posiada roczną zdolność przerobową 2,5 mln ton ropy i jest jedną z największych rafinerii w kraju.
Wybuch nastąpił w systemie kanalizacyjnym podczas prac konserwacyjnych – oficjalną przyczyną było nagromadzenie gazu spowodowane wyciekiem resztek w kanale inspekcyjnym. W wyniku eksplozji 57-letni pracownik firmy podwykonawczej doznał obrażeń głowy, twarzy oraz lewej kończyny dolnej i został przewieziony do szpitala w stanie stabilnym.
Kilka godzin później, wieczorem tego samego dnia, wybuchł pożar w rafinerii MOL Danube w Százhalombatta, znajdującej się na południe od Budapesztu.
Jest to największa i najbardziej nowoczesna rafineria na Węgrzech, która otrzymuje ropę przez rurociąg „Przyjaźń” z Rosji. Pożar objął instalację AV3, która może przetwarzać nawet ponad 40 proc. ropy naftowej zużywanej przez zakład. Ogień został zlokalizowany i opanowany po kilku godzinach, bez ofiar śmiertelnych ani rannych.
Kontekst energetyczno-polityczny
Węgry i Słowacja to jedyne kraje Unii Europejskiej, które uzyskały stałe wyłączenie spod unijnego embarga na rosyjską ropę naftową transportowaną rurociągami. Embargo na ropę importowaną tankowcami weszło w życie w 2022 roku, jednak wyłączenie rurociągu „Przyjaźń” nie ma żadnego końcowego terminu.
Premier Viktor Orbán wielokrotnie podkreślał, że odcięcie rosyjskich źródeł energii spowodowałoby 4-procentowy spadek produkcji gospodarczej na Węgrzech.
Węgierska strategia energetyczna opiera się na przekonaniu, że rosyjskie dostawy są bardziej pewne i tańsze od alternatywnych źródeł. Orbán otwarcie stwierdził, że „rosja gwarantuje bezpieczeństwo Węgier” poprzez długoterminowe kontrakty gazowe i naftowe.
Ta polityka stawia Budapeszt w opozycji wobec głównego nurtu unijnej polityki energetycznej zmierzającej do uniezależnienia się od rosyjskich surowców.
Konsekwencje ekonomiczne
Ekspert Tamas Pletser z banku Erste szacuje, że około 40 proc. mocy przerobowych rafinerii MOL może zostać utracone na kilka miesięcy, co wpłynie na produkcję. Koncern MOL poinformował, że skupi się na realizacji dostaw do odbiorców krajowych i rozważy wykorzystanie rezerw strategicznych. Najbardziej zagrożona skutkami incydentu jest Serbia, która w dużej mierze polega na dostawach paliw z węgierskiej rafinerii.
Premier Węgier Viktor Orbán zapowiedział, że władze dołożą wszelkich starań, aby dokładnie zbadać okoliczności pożaru. Rumuńskie władze otworzyły sprawę karną w związku z możliwym naruszeniem przepisów bezpieczeństwa i BHP.
Teorie sabotażu i kontekst geopolityczny
Zbieżność czasowa obu incydentów – w odstępie zaledwie kilku godzin – natychmiast wywołała spekulacje o sabotażu. Szczególnie interesujący jest fakt, że oba zakłady są bezpośrednio powiązane z rosyjskim kapitałem lub dostawami rosyjskiej ropy.
Niektórzy rosyjscy komentatorzy sugerują możliwe zaangażowanie zachodnich służb wywiadowczych (MI6, CIA) lub ukraińskich jako zemstę za węgierskie starania o mediację pokojową w konflikcie ukraińskim.
Alternatywna teoria wskazuje na Ukrainę jako potencjalnego sprawcę, mającego interes w podważeniu dostaw rosyjskiej ropy do krajów UE. Precedens stanowi ukraiński atak na przepompownię rurociągu „Przyjaźń” w sierpniu 2025 roku, który wstrzymał dostawy na co najmniej pięć dni.
Węgry w odpowiedzi nałożyły sankcje na ukraińskiego oficera odpowiedzialnego za ten atak.
MOL w konferencji prasowej stanowczo stwierdził, że incydent miał charakter wypadku technicznego, bez śladów sabotażu czy ingerencji zewnętrznej. Śledztwa w obu krajach trwają, ale władze węgierskie obiecały szybkie wyniki.
Szerszy wzorzec operacji hybrydowych
Wydarzenia te wpisują się w szerszy kontekst operacji hybrydowych i aktów sabotażu wymierzonych w europejską infrastrukturę energetyczną.
Od października 2023 roku Europa doświadczyła serii niewyjaśnionych incydentów – od eksplozji gazociągu Balticconnector między Finlandią a Estonią, przez pożary w zakładach zbrojeniowych w Niemczech, po podpalenia stacji elektroenergetycznych we Francji.
Te pozornie rozproszone zdarzenia układają się w logiczny wzór operacyjny, niezależnie od tego, kto za nimi stoi.
Incydent w rumuńskiej i węgierskiej rafinerii może być zarówno rezultatem rzeczywistych awarii technicznych podczas konserwacji, jak i częścią większej gry geopolitycznej mającej na celu destabilizację europejskich łańcuchów dostaw energii.
Ostateczne wnioski będą zależeć od wyników śledztw, które muszą odpowiedzieć na kluczowe pytanie: Czy zbieżność czasowa dwóch poważnych incydentów w rafineriach przetwarzających rosyjską ropę to przypadek, czy element zaplanowanej akcji.